UÇAKLAR ALPHA JET

Mükemmel bir uçak, bizim yakin destek gorevieri için ideal bir dizayn; Alpha Jet: Tam lsabet

Bu sözler Hava Kuvvetieri müfetti~lerinden General Gerhard Limbergin (57 ya~inda) 03 numa-rali Alpha Jet protopi ile bir saati a~kin bir sure uçtuktan sonra a~zindan çikan ilk sözler bunlardi.

25 A~ustos 1977'de müfetti~ Limberg Alpha Jet'in on koltu~unda havaland i, uca~ in per-formansint ilk ye Onemli a~ztndan duymak isteyen Hv. Kuvvetleri Ko-mutanli~i kendileri için yakin des-tek savaç uca~Inin secilip seçilmemesi için Limbergin bu ko-nudaki raporunu merakla bekie-mekteydi. Sonunda Gen. Elm-bergin raporu pozitif oidu.

Test ucuçundan sonra düzenledi~i basin konferansinda uça~in yapimcriarlni yani Dornier GmbH ye Dassault firmalarini bu mukemmel dizayn, ~açmaz bir da-kiklikle ilerleyen program ye testier için onlari kutlayip baçarilarinln devamint diledi.

1979 ye 1981 ytiiari arasinda Alman Hava Kuvvetleri filoiari ye ayni dOnem icerisinde de birkaç Fransiz Hava Kuvvetleri birimieri Alpha Jetierle donatiiacaklar. Bu yeni ucak (0 dOnem için) Franco-Alman içbirli~i lie geiiçtirildi.

Aiman Hava Kuvvetleri bu çift motorlu uça~l de~i~ik gOrevler için kuiianmayi pianliyor. Orne~in e~itim, yakin destek sava~larini uzakla~tirma, sava~ alanini ke~if gibi. Tipki italyanlarin Fiat G91 sava~ uca~i gibi. Fransa ye Beiçika ise ba~lica tekamül e~itim uçagi olarak kullanmayı düşünüyordu

26 Ekim 1973de 01 nolu ilk prototip uçuçundan bu yana ilk dOrt prototip yakin destek uça~I ye geliçmi~ e~itim uça~a olarak 1380nin üstündo sorti yapti. Total olarak 1650 uçuç saati (Her uçak için ayda 12 ucu~ saati) yüzün ustünde pilot, 10'dan fazia de~i~ik ülkelerden Alpha Jetie uçu~ ~ansina sahip old ular.

Ilk Alman havadan yakin destek savaç uça~i olarak belirlenen Alpha Jet serisi ki Dornier tarafindan birle~tirilecek, ilk uçu~larini Oberpfaffenhofende Münih yakinlarinda yaz ba~larinda yapacakti.

Ucu~ Testleri Alpha Jet'in geli~tirilmi~ e~itim ye yakin hava deste~i savaç uça~inin ilk üç prototipinin 3 yil süren uçu~ testleri sonucunda top-lam 1.400 uçu~ saatinde 1.150 uçu~ (sorti) yapti~I kaydedilmi~tir. Bunun anlami her ucak cm 12 uçu~ saati/aydir. 1977 Mayisinda Ucu~ testlerinin baçlarinda ye dahi uzatildi~inda istenen limitleri-nm fazlaslyla ötesine eri~ti~i gOrulmu~tUr. BUtcmn konfigurasyon-larda harici yukle. veya yuksuz yapilan optimize kontroi gücü de sinavdan ba~ariyia çikmiçtir. Kalkt~lar ye ini~ler 30 kmlik yan rüzgar aitinda test edilmi~, netice mükemmei olmuçtur. Su basmi~ alanlarda yapilan testier ye kalkiç-ini~, kisa oto yolla-ra, çim pistlere ini~ kaiki~ testleri-nm hepsi bUyUk bir baçari ile ta-mamlanm Içtir. Hand yUkle Orne~in; 30 mmlik top ile (Pod olarak) gOvde alttnda ye 2 veya 4 kanat istasyonlari de~i~ik yüklenie dolu olarak yapilan testIer 1974 Nisaninda ba~lamr~tir.

Almanlanin kendi Alpha Jet'leni cm seçti~i Stencel SillS finlatma koitu~u (Detaylt olarak Ozel yaptintldi) Amenikadaki uretici firma tarafindan Unetildi. Unetilen uçaklantn gOsterdi~i performans daha do~nusu prototip-lenin gOstendi~i UstO n performans ye teknik destek formu artik üretiime safhasina geiindi~inin ye uçakiantn penformansinin ayni olaca~in in adeta bin garantisiydi. Bu sUreç icmnde her iki üikenin firmalani yani üretidleni Alman Dor-nien lie Fransiz Dassault ~inketleri 80'ii yiliara hazirl,k acisindan Alpha Jet'in shah sistemlenini mümkün oIdu~unca modennIe~tirme çabalant ndayd ar ki gelecekteki openasyon ~antlantna uçak yanit ye-rebilsin, perfonmansinda fazla bin de~içikiik olmasin

Kompozit Malzeme KuIIanimi A~iniiktan kuntulmak ye maiiyeti du~urmek 1cm Dornier firmasi bin kaç yildin yeni tip konstnaksiyon üzeninde lifli maizeme kuilanmak suretiyle in~a 1cm çali~malan yap- BOylece dikkatler kanbon life, gUciendinilmi~ piastik uzeninde yo~unia~mi~ti. Alpha Jet'in ORB hava frenleri binkaç aktif parçaiardan ilki oldu. BoyIeee mal-zemenin kuiianimt icin gereken de-neme firsatt ortaya çikti. Aynica yeni nesil uçaklarin uçu~ operasy-onianinda sa~iayaca~I yararlarda saptanacaktt. ORB hava freninin geli~tindi~i Stutgart Universitesi ile Dornier fir-mastntn ontak calcmas 1971 yilinda ba~ladt. Yen testleri 1974 Mayis inda tamamland . Bu bütUnü meydana getiren parçalarin yibrati-ons (Titre~meler)e karçi direncini gosteren bir tatbikat oldu. CRP hava frenleni uçuç testleninde ba~ariyla kullanilabilinliklenini kanitladi. Sonuçta Alpha Jet'lerde ORB hava trenleninin standart oia-rak kuilanilmasina karar yenildi.

Ayrtca CRP'nin daha da geliçtirilerek Alpha Jetlenin kuyruk dumeni ye yatay kuynukta da kul-lanilmasi hatta bu tip in~a tUrUnUn ana kanatlarda da kullanilmasi gundeme gelmiç oldu

Dornier firmasintn yapti~i di~er deneylen sonucunda 'Thing Wing' (lnce kanat yapisi) araçtirma pro~ramt kompozit kanat yapt diza-yni CRPnin yaygtn bin çekiide kul-ianimina bin anlamda OncUlük yapmiç oldu.

Uçu~ testleninin tammalan-masandan sonra bin Alpha Jet pro-totipi Supenenital (Açini cetin) ka-natia testier için donattldi. Bu deneyin sonucu gefecekteki hem askeni hem de sivil uçaklar icin ye-pyeni bin geliçmenin. i~aneti oidu.

Bu teknolojinin kullanimi uça~in manevna kaabiiiyetinin arttntlmastne anti subsonic uçuçlarda mOkemme( bir performans yerece~ini gOsterdi.

sivil uçaklar için yeni kanat projesi Dornier firmasi 20 yili açkin bin suredir pervaneii, kUçOk uçakiar geIi~tiniyor, Uretiyon ye satiyondu. Bunlar stoi (Short Take-Off Lan-ding= Kisa mesafelenden kaiki~ ye ini~) kullanem türunden uçaklardi. Mesela Skysetvant çift motoniu uça~i Dornienin ba~Iica sivil uçaklanindan binidir ye hafa imaIatt bin program çerçevesinde sürmektedir. 20 yili açkin tecnUbesi ye gelecek nesif uçaklaninda iste-nen (Pazardaki yerini korumasi açisendan) Dornien, yeni dizayniar ye yaranli uçaklar siniftnda çaii~malarinI sOrdürmektedir.

BugUn artik Alpha Jet faydali kuilanim hayatinin \tanisini çoktan geçmiç ye antik bin co~u moderni-zasyona ginmi~ ye yine bin ço~u Aiman Hava Kuyvetlenince ba~ka Ulkelere çeçitli nedenlenle envan-tenleninden ckarttI~ Alpha Jetieni ya hibe yoluyla ya da çeçitli çtkaniar kar~ilt~inda satmakta yani bin aniamda Alpha Jet'leri yava~ yavaç envantenleninden çikartmanin yollanini aramaktadir.

Alpha Jetin kanat açikli~i 9 m, uzuniu~u 12.17 m, yUksekii~i 3.87 mdin. Silahlari se genelde yakin hava deste~i için 27 mm'Iik Mauser Top (GOvde Alti Podu'nda) ce~itli bomba ye roketatar lançenlenidir. + ceviri: Zafer Semih Yazgan